عفونت ادراري در كودكان يك بيماري بسيار مهم و شايع است؛ به طوري كه 3 تا 5 درصد دختران و 1 درصد پسران عفونت ادراري را تجربه مي‌كنند.

 دكتر زهرا پورنصيري فوق تخصص كليه كودكان در اين‌باره به «جام‌جم» مي‌گويد: «عفونت ادراري يك بيماري مهم و شايع ميان كودكان است كه به علت وارد شدن ميكروب به مجاري ادرار ايجاد مي‌شود. چنانچه عفونت فقط مثانه را درگير كند «سيستيت» و اگر كليه را درگير كند «پيلونفريت» ناميده مي‌‌شود. اين بيماري مي‌تواند باعث تخريب قسمتي از كليه شده يا ايجاد فشار خون و نارسايي كليه نمايد و از اين رو اهميت زيادي دارد.»

 وي مي‌افزايد: «ميكروب‌هاي ايجادكننده عفونت اكثرا ميكروب‌هاي موجود در دستگاه گوارش هستند. البته ويروس‌ها و قارچ‌ها نيز مي‌توانند موجب بروز عفونت ادراري شوند. 7 درصد كودكان كوچك‌تر از 2 سال كه تب مي‌كنند به علت عفونت ادراري است.»

 عوامل مستعدكننده بيماري

 اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي به عوامل مستعدكننده خطر اشاره كرده و مي‌گويد: «عفونت ادراري در پسران زير يك سال و دختران زير 4 سال شايع‌تر است. ختنه نشدن پسران نيز عامل مستعدكننده ديگري است؛ به طوري كه پسراني كه ختنه نشده باشند 4 تا 8 برابر پسراني كه ختنه شده‌اند، دچار عفونت ادراري مي‌شوند. جنسيت نيز در مورد اين بيماري مهم است؛ به گونه‌اي كه عفونت ادراري ميان دختران حداقل 2 تا 4 برابر پسران است.»

 وي مي‌افزايد: «نژاد از ديگر عوامل مستعدكننده است به طوري كه عفونت ادراري در سفيدپوستان شايع‌تر از سياه‌پوستان است. عوامل ژنتيكي نيز از جمله مواردي است كه بايد به آن توجه شود چون منسوبين درجه يك كودكاني كه سابقه عفونت ادراري دارند بيشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراري هستند.»

 دكتر پورنصيري ادامه مي‌دهد: «عصبي بودن مثانه به اين معني كه كاركرد مثانه با اختلال روبه‌رو شود، نگه داشتن زياد ادرار، يبوست و برگشت ادرار از مثانه به حالب كه در 50 درصد كودكاني كه عفونت ادراري مي‌كنند وجود دارد نيز از جمله مواردي هستند كه كودك را مستعد ابتلا به عفونت ادراري خواهند كرد. علاوه بر اين موارد سوندگذاري طولاني‌مدت مثانه و هرگونه ناهنجاري سيستم ادراري مانند مثانه عصبي و دريچه خلفي مجرا نيز مهم هستند.»

 علائم بيماري

 دكتر پورنصيري با اشاره به اين مورد كه علامت عفونت ادراري در سنين مختلف متفاوت است توضيح مي‌دهد: «در سنين نوزادي و زير يك ماه، بيماري با علائمي به صورت تب يا كم شدن حرارت بدن، بي‌حالي، بي‌اشتهايي، تحريك‌پذيري، شلي، اسهال، كم شدن حجم ادرار، زردي و از بين رفتن واكنش‌هاي نوزادي خودش را نشان مي‌دهد. در سنين بالاتر اين مشكل با نشانه‌هايي مانند تب، بوي بد ادرار، سوزش، تكرر و بي‌اختياري ادرار، ايجاد شب‌ادراري، درد پهلوها و درد در ناحيه زير شكم، قطع و وصل شدن جريان ادرار و بي‌قراري حين ادرار كردن در شيرخواران همراه است.»

 اين پزشك متخصص توصيه مي‌كند: «همه والدين بايد هر از چند گاهي جريان ادراري كودك خود را بررسي كنند؛ به خصوص كودكاني كه پوشك مي‌شوند. همچنين اگر كودكي بيش از 2 تا 3 روز تب بي‌دليل داشته باشد، انجام آزمايش ادرار توصيه مي‌شود.»

 دكتر پورنصيري در مورد بررسي آزمايشگاهي اين مشكل مي‌گويد: «اولين و مهم‌ترين گام در تشخيص عفونت ادراري گرفتن نمونه ادراري به صورت استريل است. البته اگر نمونه در شرايط استريل گرفته نشود يا اگر در رساندن نمونه به آزمايشگاه بيش از يك ساعت تاخير وجود داشته باشد، به اشتباه كشت مثبت شده و تشخيص عفونت ادراري داده مي‌شود.»

 اقدامات مهم براي كودك مبتلا

 اين عضو هيات علمي دانشگاه يادآور مي‌شود: «يكي از اقدامات مهمي كه براي كودك مبتلا به عفونت ادراري انجام مي‌شود، سونوگرافي كليه است كه در آن انسداد، برگشت ادراري و اختلالات ساختاري مثانه و كليه مشخص خواهد شد. در اكثر كودكان مبتلا به عفونت ادراري عكسبرداري از مثانه نيز لازم مي‌شود. علاوه بر اين اقدامات در برخي موارد اسكن كليه هم لازم بوده و بايد انجام شود.»

 درمان عفونت ادراري

 دكتر پورنصيري در مورد درمان عفونت ادراري توضيح مي‌دهد: «بر اساس اين‌كه عفونت ادراري مثانه يا كليه را درگير كرده باشد، درمان با آنتي‌بيوتيك خوراكي يا تزريقي به مدت 7 تا 14 روز توصيه مي‌شود. البته با درمان آنتي‌بيوتيكي مناسب، تب و ساير علائم بعد از 2 يا 3 روز بهبود واضح مي‌يابد.»

 پيشگيري از عفونت ادراري

 همواره پيشگيري بهتر از درمان است. بنابراين بايد از بروز عفونت ادراري هم پيشگيري كنيم.

 دكتر پورنصيري در مورد شيوه‌هايي براي جلوگيري از بروز بيماري مي‌گويد: «مصرف زياد آب و تخليه مثانه هر دو تا حداكثر هر 3 ساعت يك بار، درمان يبوست، شستشوي دستگاه تناسلي از جلو به عقب، استفاده از لباس‌هاي زير نخي و گشاد و شستشو و تعويض مكرر آنها، عدم نشستن در وان يا لگن، درمان كرمك در صورت وجود، ختنه و استفاده از آنتي‌بيوتيك مناسب در آنهايي كه برگشت ادراري يا انسداد يا مثانه عصبي دارند مي‌تواند به پيشگيري از عفونت ادراري كمك كند.»

 وي مي‌افزايد: «تمشك كوهي از جمله ميوه‌هايي است كه براي پيشگيري از عفونت ادراري توصيه مي‌شود. همچنين استفاده از پروبيوتيك‌ها كه به صورت پودر يا قرص، يا ماست و دوغ حاوي پروبيوتيك و فرآورده‌هاي لبني نيز وجود دارد توصيه مي‌شود.»

 دكتر پورنصيري يادآور مي‌شود: «60 تا 80 درصد دختراني كه به عفونت ادراري مبتلا مي‌شوند، طي 18 ماه پس از آن مجددا مبتلا خواهند شد. در صورت عودهاي مكرر عفونت كليه و عدم درمان به موقع، احتمال ايجاد فشارخون و نارسايي كليه وجود دارد. در حالي كه درمان به موقع و سريع عفونت ادراري از بروز اين عواقب تا حد زيادي پيشگيري خواهد كرد.»